Drukuj

 

PIERWSZY MARSZAŁEK POLSKI  -  JÓZEF PIŁSUDSKI

-  jaki był i co mówił do Polaków ?



22 czerwca 2016r. Sejm RP ustanowił rok 2017 m.in. rokiem Józefa Piłsudskiego. Uczczenie Marszałka ma związek z przypadającą dnia 5.12.2017r. – 150 rocznicą urodzin – jak zaznaczono w Uchwale - „niezłomnego bojownika o wolność i niezawisłość Polaków”.

Jednocześnie dnia 15 sierpnia obchodzone jest święto Wojska Polskiego – jako kontynuacja przedwojennego Święta Żołnierza, na pamiątkę zwycięskiej bitwy warszawskiej w 1920r. /97 rocznica/ stoczonej pod dowództwem Marszałka Józefa Piłsudskiego w czasie wojny polsko - bolszewickiej i dla uczczenia pamięci poległych obrońców Ojczyzny. Jest to dobra okazja, aby odświeżyć sobie wiadomości o tym Wielkim Polaku i jego dokonaniach.

Józef, Klemens Piłsudski urodził się 5.12.1867 r. w Zułowie na Wileńszczyźnie w rodzinie o tradycjach patriotycznych, związanych z Powstaniem Styczniowym 1863 r. Był czwartym w kolejności dzieckiem, posiadał rodzeństwo: 4 siostry i 5 braci.


W powszechnym odbiorze Józef Piłsudski to przede wszystkim twórca Legionów i niepodległej Polski, zwycięski wódz wojny polsko-bolszewickiej. Dziś już niewielu pamięta, że Marszałek nazywany był powszechnie i ciepło przez większość obywateli II RP- Dziadkiem.

Był zwyczajnym człowiekiem z wadami i słabostkami - jak każdy z nas. Miał poczucie humoru ale i ataki złości. Jak każdy, kiedyś był dzieckiem a później młodzieńcem.

Do 10 roku życia uczył się w domu, dzięki czemu opanował podstawy języka niemieckiego i francuskiego. Kolejne 8 lat spędził w rosyjskim gimnazjum w Wilnie. Patriotyczne wychowanie w domu rodzinnym zderzało się z rzeczywistością rosyjskiej szkoły. Trzy razy w ciągu nauki karany był aresztem szkolnym za rozmowę po polsku i nie oddanie honorów na ulicy generałowi gubernatorowi i dyrektorowi gimnazjum. Kiedy skończył 16 lat – zaczął palić. Niestety, tego zgubnego nałogu, podobnie jak picie dużej ilości mocnej herbaty nie pozbył się do końca życia.

W roku1885 ukończył gimnazjum i rozpoczął studia medyczne w Charkowie.  Wszystkie plany życiowe młodego Piłsudskiego zmieniły się w 1887r. 20-latek został aresztowany przez carską policję, i chociaż jego udział w spisku na życie cara Aleksandra III był minimalny, kary nie uniknął. Wyrok brzmiał: 5 lat zesłania na Syberię /Kireńsk nad Leną/. Tak skończyło się jego młodzieńcze życie i rozpoczęło się dorastanie związane z intensywną działalnością na rzecz odzyskania przez Polskę utraconej niepodległości.

„Miłość do dzieci stanowiła jedną z jego głównych cech. Przejawiała się w niej najlepiej jego miłość do człowieka i do narodu: budował Polskę nie tylko dla swego pokolenia, ale i dla tych co przyjść miały po nim. A radosny śmiech dzieci /miał dwie córki: Wandę i Jadwigę/ był dla niego najcenniejszą zapłatą za trudy i mękę życia.” -  wspominała o jego dorosłym życiu żona Aleksandra Piłsudska.

Józef Piłsudski z córkami: Wandą (ur.1918r.) i Jadwigą (ur.1920r.)

Był niesłychanie skromny: pensję, którą otrzymywał jako były Naczelnik Państwa przeznaczał na potrzeby Uniwersytetu Wileńskiego /Marszałek pod koniec 1923 r. wycofał się z polityki/. Część dochodów, także dotacje jakie otrzymywał z zagranicy, przeznaczał na wdowy i sieroty po żołnierzach Wojska Polskiego. Żył z pracy i pióra oraz wykładów w wielu miastach Polski /w Warszawie, Wilnie i Krakowie/. Przynosiło to średnio 400 zł miesięcznie, co równało się pensji kapitana WP. Pozwalałoby to na utrzymanie rodziny na jakimś godziwym poziomie, gdyby dochody napływały regularnie. Na to jednak nie można było liczyć. Nie ma w historii polskiej podobnych świadectw odnoszących się do innych przywódców.

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów  Wojciecha Kossaka - „Marszałek Józef Piłsudski na Kasztance” z 1928 roku.

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku, ciało pochowano w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu, a jego Serce zostało złożone w 1936 r. w grobie jego matki na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Na  czarnej granitowej płycie nagrobnej z napisem pośrodku - " Matka i Serce Syna" " zgodnie z wolą Piłsudskiego wykuto cytaty z "Wacława" i "Beniowskiego" Juliusza Słowackiego.


Warto przypomnieć największe zasługi Piłsudskiego:

-przestawienie socjalizmu w Polsce z orientacji międzynarodowej na niepodległościową,polską,

-stworzenie wielopostaciowych sił zbrojnych /milicja PPS, Polska Organizacja Wojskowa,Legiony/

-zwycięskie dowodzenie w kilku naraz wojnach z kilkoma naraz przeciwnikami /zwłaszcza ocalenie niepodległości Rzeczypospolitej i tym samym niepodległości znacznej części Europy w wojnie z najazdem rosyjskim w 1920 r./,

-bezkrwawe wyeliminowanie sił niemieckich z obszaru Polski jesienią 1918r.,

-uchronienie Polski przed rewolucją i wojną domową /listopad-grudzień 1918r./ poprzez wygrane wybory i oddanie rządów w ręce umiarkowanej prawicy /Paderewskiego/,

-utrzymanie suwerenności Polski przez racjonalną politykę międzynarodową.

Czynów, których dokonał Józef Piłsudski, a przecież wiele zostało tu pominiętych – wystarczyłoby z pewnością na kilka biografii. Kiedy zrzekł się tytułu Naczelnika Państwa miał 55 lat, mając już za sobą 35 lat ciężkich i różnorodnych prac prowadzonych z narażeniem życia, a połączonych tylko jedną ideą, którą była Polska.

Ponad 20 lat był przywódcą „podziemnego państwa” PPS, 5 lat dodatkowo kierował Organizacją Bojową, stanowiącą „partię w partii”. Przez 5 lat kierował konspiracyjnym Związkiem Walki Czynnej i tylko trochę krócej jawnymi związkami strzeleckimi, wreszcie prawie 5 lat dowodził polskimi oddziałami na frontach I wojny i wojny bolszewickiej.

Do tego trzeba dodać 5 lat Sybiru i 16 m-cy twierdzy magdeburskiej /w sumie Piłsudski poznał 17 więzień! /.

Naczelnikiem Państwa był 4 lata, jako historyk pozostawił po sobie wiele liczących się rozpraw – zwłaszcza na temat Powstania Styczniowego i Roku 1920.

Jako organizator życia państwowego współtworzył nowoczesną demokrację i budował polski patriotyzm oraz szacunek dla Wojska Polskiego. Wprowadzał w polską rzeczywistość nowe święta i nowe symbole - krzyżyki i medale, skromne a jednak porządkujące ją etycznie.

Po odzyskaniu niepodległości popularność Marszałka rosła, szczególnie w związku z wygraną batalią polsko – bolszewicką i nieudolnością kolejnych rządów. Nie brakowało mu również przeciwników : za życia i po jego śmierci, także w czasach współczesnych.  Szczególnie zaciekle zwalczały Józefa Piłsudskiego środowiska skorumpowane, którym zagrażało zmniejszenie lub utratę przywilejów. Dotyczy to niektórych dziennikarzy, pisarzy,historyków czy polityków.  Historia zna wiele haniebnych przypadków dyskryminacji „piłsudczyków' przez przedstawicieli obozów rządzących, chociaż rzadko i niechętnie się o tym przypomina.

Powtórzę za Bohdanem Urbankowskim, że „Piłsudski był jednym z ostatnich wielkich polityków, którzy sami pisali swoje artykuły i przemówienia. Można więc jedne i drugie uznać za wiarygodne źródła, z których będziemy czerpać myśli Piłsudskiego”... Marszałek wiele z nich kierował do Polaków bezpośrednio w swoich przemówieniach /często używając dosadnych, rubasznych wyrażeń/ oraz za pośrednictwem mediów i literatury.


Wiele z nich pozostaje aktualnych do dnia dzisiejszego. Pozwolę sobie przytoczyć kilka z nich:

Marszałek Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 r. w Belwederze. W czasie uroczystości pogrzebowych na Wawelu prezydent Ignacy Mościcki mówił:...

”Cieniom królewskim przybył towarzysz wiecznego snu, skroń jego nie okala korona, a dłoń nie dzierży berła. A królem był serc i władcą doli naszej”...


28.01.2005 r. Rada Gminy Bobrowniki nadała Publicznemu Gimnazjum w Siemoni imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Uroczystość związana z nadaniem imienia szkole odbyła się 12 maja 2005 r. w 70 rocznicę śmierci Marszałka. Dzień  nadania szkole imienia oraz  wręczenia sztandaru stał się  pamiętną datą w historii szkoły, szczególnie, że przypadł w roku jubileuszowym - 70-lecia istnienia szkoły w Siemoni.

 

 

Franciszek Budek


(6.09.1916r. - 27.01.2012r.)


 

Fotografia prawdopodobnie z 1934r.                                                                                            Fotografia z czerwca 1938r.

 

Pewnie niewielu z nas wie, że nasz rodak urodzony 6.09.1916r. w Siemoni Pan FRANCISZEK BUDEK osobiście znał Marszałka Piłsudskiego, woził mu pocztę i meldunki do dworku zwanego „Milusinem” w Sulejówku z racji pełnionej służby wojskowej w Kompanii Zamkowej.

Był to pododdział piechoty Wojska Polskiego /w latach1926-1939/ przeznaczony do pełnienia służby wartowniczej w miejscu postoju Prezydenta RP oraz spełniający funkcje reprezentacyjne. Dzisiejszym odpowiednikiem tej formacji jest Kompania Reprezentacyjna czy raczej Batalion Reprezentacyjny Wojska Polskiego. Kompania była wystawiana przez 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej, stacjonujący w Warszawie. Podczas uroczystości państwowych Kompanii towarzyszył szwadron kawalerii, wystawiany przez słynny 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Do szwadronu tego został przydzielony Franciszek BUDEK.


Ciekawostka: 1 Pułk Szwoleżerów jako jedyny w całym wojsku posiadał konie o umaszczeniu srokatym /oczywiście tylko w szwadronie dowódcy i reprezentacyjnym jako reguła regulaminowa/.

Charakterystyczna odznaka 1.Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego /na zdjęciu poniżej/ posiada kształt wielopromiennej gwiazdy orderowej, w centrum której umieszczono medalion z inicjałami Józefa Piłsudskiego, obwiedziony wstęgą orderu Virtuti Militari. Odznaka ta widoczna jest także na załączonej powyżej fotografii Franciszka BUDKA.

Dowódcą Pułku od 29.05.1927r. do 29.09.1939r. był płk. dypl. Janusz Albrecht.

W kampanii 1939r. Pułk wziął udział w składzie Mazowieckiej Brygady Kawalerii /Armia „Modlin”/Początkowo walczył na wysuniętej pozycji obronnej a następnie w rejonie Przasnysza. Od 5 do 7 września bronił linii Narwi w rejonie Pułtuska i Serocka, po czym wycofał się za linię Bugu.

Pułk działał od 11 września w dwóch grupach. Mniejsza grupa pod dowództwem gen. Andersa,  w której znalazł się Franciszek BUDEK skapitulowała 3 października przed przeważającymi siłami niemieckimi. Większa grupa /3 szwadrony liniowe/ poszła na wschód Polski, gdzie 2 października zmuszona została poddać się Sowietom.

Franciszek BUDEK dostał się do niewoli niemieckiej, skąd po wyzwoleniu tego terenu w 1945r. przez Armię Amerykańską powrócił szczęśliwie w rodzinne strony.

Założył rodzinę, wybudował dom oraz przepracował w górnictwie do czasu przejścia na emeryturę. Do tej pory zachował się jego pamiątkowy medal „za udział w wojnie obronnej 1939r.”

Odszedł dnia 27.01.2012r. w wieku 96 lat i spoczywa na cmentarzu parafialnym w Sączowie. Sąsiedzi oraz znajomi zapamiętali go jako człowieka pracowitego, wielce życzliwego z uśmiechem na twarzy, który chętnie dzielił się ze słuchaczami swoimi wspomnieniami.

NON OMNIS MORIAR – nie wszystek umarł.



Korzystałem z wiadomości internetowych oraz z książek:”Józef Piłsudski do Polaków” B. Urbankowskiego, „Marszałek Piłsudski i Polacy” J. Szaniawskiego oraz z „Pism zebranych J.P.” Fotografie Franciszka Budka pochodzą z mojego archiwum prywatnego .  -   Michał Kuna .