Siemonia-rys historyczny
Piaskownia Siemonia.
Jedną z najważniejszych przyczyn przekształcenia środowiska geograficznego na obszarze Wyżyny Śląskiej był rozwój górnictwa podziemnego i odkrywkowego.
Górnictwo odkrywkowe doprowadziło do najsilniej zaznaczających się w krajobrazie zmian środowiska przyrodniczego w wyniku zniszczenia pokrywy glebowej i roślinnej.
Fot. Z.Krzykawska ( 1992r.- Widok z samolotu na zrekultywowaną Piaskownię Siemonia )
Na obszarze Wyżyny Śląskiej górnictwo odkrywkowe obejmowało głównie eksploatację piasków podsadzkowych. W celu przeciwdziałania szkodom i odkształceniom terenu, jakie powstały w wyniku deformacji powierzchni nad pustkami po eksploatacji węgla kamiennego, już pod koniec XIX w. zaczęto je wypełniać piaskiem o odpowiednim uziarnieniu i parametrach techniczno-jakościowych (piaski drobno i średnio ziarniste, zawartość ziarn piasku mniejszych od 0,1 mm nie powinna przekroczyć 20 %).
Bardzo zasobne złoża piasku podsadzkowego występują min. we wschodniej części Wyżyny Śląskiej. W strefie tej zlokalizowane są także największe pola eksploatacyjne piasku, w tym piaskownia Siemonia, w której prowadzono eksploatację piasku od roku 1922 (J. Nabrdalik).
W tym też roku, na skalę przemysłową zastosowano podsadzanie zamułką płynną wyrobiska na Kopalni Jowisz w Wojkowicach Komornych, należącej do Towarzystwa Górniczego „Saturn”. W pierwszych latach uruchomienia kopalni aż do roku 1951 eksploatacją zajmowała się sama kopalnia. Dopiero w 1951r. eksploatacją piasku zajęło się przedsiębiorstwo pod nazwą Sosnowickie Zakłady Materiałów Podsadzkowych w Sosnowcu.
Z dniem 1 stycznia 1951r. , decyzją ministra Górnictwa z dnia 7 września 1950r. powołane zostało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego w Katowicach. Przedsiębiorstwo to oprócz budowy nowej piaskowni w Szczakowej, przejęło istniejące lokalne kopalnie i odkrywki piasku w tym: Przezchlebie, Pyskowice, Gołonóg, Jęzor, Siemonia, Rogoźnik, Bór-Juliusz, Milowice, Rozkówka, Jan Kanty, Bierut, Siersza, Rzeczyce, Brzezinka, Dąbrówka Mała, Szopienice, Panewnik, Bańgów, Smolnica, Jankowice, Borowa Wieś i Ziemowit. Jako centralny punkt węzłowy dla przyszłej sieci klei piaskowych przyjęto stację Jęzor.
W latach 1961-1971 wybudowano w dwóch etapach dwutorową tzw. magistralę błędowską, która połączyła piaskownie Gołonóg i Kuźnicę Warężyńską z magistralą północną oraz z linią z piaskowni Siemonia do kopalni węgla Czeladź.
Rosnące zapotrzebowanie na węgiel, oraz wyczerpywanie się płytkich pokładów tego surowca, zmuszało właścicieli kopalń do eksploatacji pokładów znajdujących się coraz głębiej pod powierzchnią ziemi. Wiązało się to z koniecznością drążenia nowych chodników, często kilkanaście metrów pod już istniejącymi poziomami wydobywczymi. Było to przyczyną zapadania się prymitywnych chodników i wyrobisk kopalnianych, powodującego znaczne straty zarówno w samej kopalni jak i na powierzchni.
W celu wzmocnienia pokładów rozpoczęto wypełnianie pustek poeksploatacyjnych innymi surowcami, aby w ten sposób zmniejszyć działania górotworu na niżej położone pokłady węgla. Do tego celu zaczęto stosować podsadzkę hydrauliczną. Materiałem do wypełnienia pustek poeksploatacyjnych w wyrobisku węglowym, był głównie piasek lub piasek połączony ze skałą płonną oraz piasek z dodatkiem odpadów przemysłowych. Materiały te doprowadzano do wyrobiska strumieniem wody. Zastosowanie podsadzki hydraulicznej spowodowało ogromne zapotrzebowanie na piasek z lokalnych, przykopalnianych piaskowni. Szybkie wyczerpywanie się bliskich złóż piasku oraz wzrastające koszty pozyskiwania surowca podsadzkowego skłoniło właścicieli kopalń do sięgania po coraz wydajniejsze i tańsze metody pozyskania i transportu surowca z oddalonych złóż. Rosnące zapotrzebowanie kraju na węgiel oraz ochrona Śląska przed jego zapadaniem się w obrębie kopalń sprawiła, że w początkach lat 50-tych XX w., zapotrzebowanie na piasek wynosiło 200 - 250 tys. ton na dobę. Do przewiezienia takiej ilości potrzebnych było około 200 pociągów, które ze względów eksploatacyjnych i bezpieczeństwa kopalń - musiały dowieźć wspomnianą masę piasku do zbiorników zamułkowych w ciągu kilku godzin od jego zamówienia, o każdej porze doby, niezależnie od warunków atmosferycznych.
Realizacja tak dużych przewozów wymagała wyodrębnionego transportu kolejowego oraz własnych źródeł pozyskiwania piasku. Dlatego w 1947r. podjęto decyzję o budowie centralnej piaskowni wraz z siecią normalnotorowych linii kolejowych, której lokalizację przewidziano w rejonie Szczakowej. Do tworzonej sieci kolei piaskowych planowano włączyć także istniejące i sprawnie funkcjonujące jeszcze przed II wojną światową sieci lokalnych kolei piaskowych. Znaczna rozległość terenu na jakim występowały kopalnie, a przy nich specjalne szyby podsadzkowe służące wyłącznie do transportu podsadzki z powierzchni do chodników zamułkowych, sprawiła, że zdecydowano się na budowę trzech oddzielnych linii kolejowych. Według tych założeń zaplanowano budowę magistrali północnej, południowej oraz wschodniej, z gęstą siecią odnóg i bocznic do szybów podsadzkowych.
Do piasków czwartorzędowych odsłoniętych w wyrobiskach piaskowni Siemonia zaliczyć należy:
- piaski (wydmowe - eoliczne) krzyżowo warstwowane, o różnej grubości ziarna
- piaski żółte, bez wyraźnego uwarstwienia z drobnymi głazikami kwarców mlecznych różowych i bezbarwnych, miejsca z odłamkami wapieni triasowych
- piaski pochodzenia rzecznego, warstwowane, miejscami przeławicowane cienkimi warstewkami i smugami drobnoziarnistych żwirków układających się w kształcie wrzecionowatych soczewek
- piaski z domieszką materiału pelitycznego (piaski mułkowate i pylaste) (Jaroszyński, 1985)
- żwirki i otoczaki skał pochodzenia północnego z domieszką piasku żółtego, gliniastego, będącego pozostałością utworów morenowych (A. Zieliński, 1960)
Cały obszar piaskowni, obejmujący tereny po lewej i prawej stronie górnego biegu strumienia Jaworznik, podzielony były na cztery pola eksploatacyjne:
1. północno-zachodnia cześć - pole Sączów,
2. środkowo-północna - pole Siemonia,
3. środkowo-południowa - pole Rogoźnik,
4. wschodnia - pole Jaworznik.
Do piaskowni Siemonia należało również pole eksploatacyjne Chechło, na którym rozpoczęto wydobycie w 1959r., a zakończono 2 maja 1968r. Wiodła do niego jednotorowa linia kolei piaskowej z nieistniejącej już parowozowni w Rogoźniku ( na fotografii poniżej z 1972r. autorstwa Pana Tadeusza Krzykawskiego - teren po rozebranej parowozowni w Rogoźniku).
Zdjęcia zamieszczone poniżej przedstawiają pole eksploatacyjne Siemonia:
Fot. 2 - 1961r. - Zarastające wyrobisko pola Siemonia, przed rekultywacją - obecnie Zbiornik II ( Autor: T. Krzykawski )
Fot. 3 i 4 - 1969r. - Zalane wyrobisko pola Siemonia, przed rekultywacją - obecnie Zbiornik II ( Autor: T. Krzykawski )
oraz pole eksploatacyjne Rogoźnik :
Fot. 1 - 1952r. - Pole eksploatacyjne Rogoźnik, zalane wyrobisko (Fot. z Kroniki Ośrodka Szkoleniowego w Rogoźniku )
Fot. 2 - 1965r. - Pole eksploatacyjne Rogoźnik ,gaj brzozowy, obecnie park na południowym brzegu Zbiornika I ( Autor: T. Krzykawski )
Fot. 3 - 2.05.1972r. - Pole eksploatacyjne Rogoźnik: układanie płytek chodnikowych na deptaku od kawiarni do przystani kajakowej w kierunku II jazu. ( Autor: Z. Krzykawska )
Fot. 4 - 1991r. - Pole Rogoźnik po rekultywacji - polana nad Jaworznikiem ( Autor: Z. Krzykawska )
Część doliny Jaworznika, początkowego jego biegu (równoleżnikowego), ma kształt trójkąta, którego wierzchołek znajduje się w okolicy Twardowic, a podstawą jego jest południowa część Dobieszowic. Dolina ta obniża się w kierunku zachodnim, przechodząc w dolinę rzeki Brynicy. Wschodnia część otaczająca dolinę, to teren pagórkowaty, obniżający się w kierunku zachodnim, natomiast zachodnia część, to prawie płaska rozległa dolina rzeki Brynicy.
Na zdjęciach poniżej rozlewisko Jaworznika w latach sześćdziesiątych:
Fot. 1 - 1963r. - Zarastające rozlewisko Jaworznika w wyrobisku piaskowym ( Autor: T. Krzykawski )
Fot. 2 - 1963r - Rozlewisko na Jaworzniku ( Fot. z Kroniki Ośrodka Szkoleniowego w Rogoźniku )
Fot. 3 - 1964r. - Rozlewisko Jaworznika, obecnie północny brzeg Zbiornika II ( Autor: T. Krzykawski )
Fot. 4 - 1964r. - Rozlewisko Jaworznika, w oddali Góra Buczyna ( Autor: T. Krzykawski )
Strumień Jaworznik jest zasilany przez wiele strug wypływających z sąsiednich wzgórz triasowych. Obecnie Jaworznik nie płynie pierwotnym korytem ponieważ podczas eksploatacji piasku otrzymał sztuczne koryto, do którego odprowadzane były wody z piaskowych pól eksploatacyjnych. Spiętrzenie wód Jaworznika umożliwiło przeprowadzenie rekultywacji wodnej byłego wyrobiska i utworzenia dwóch zbiorników wodnych.
Rys. Przekrój morfologiczno-geologiczny wg. Anatola Zielińskiego, 1960.
W pierwszych latach wydobycia piasku opierano się na ręcznym załadunku. Eksploatację rozpoczęto w kierunku północnym od drogi Rogoźnik - Dobieszowice aż do posesji p. Nobisów, a stamtąd skierowano eksploatację w kierunku drogi Strzyżowice Pomłynie, wzdłuż obrzeża lasu „Buczyna”. W miarę czasu i rozwoju postępu technicznego do urobku i załadunku piasku zaczęto stosować różne maszyny.
Początkowo piasek wożono kolebami o pojemności 0,75 m3 i odwożono go lokomotywą spalinową do rurociągu wiertniczego na szyb ”Aleksander” i tam zamulany wodą kierowano do wyrobisk górniczych. W późniejszym czasie sprowadzono koparkę elektryczną typ Menok Hambrock o pojemności łyżki 2 m3 . Do transportu piasku używano wagony o pojemności 4 m3 z otwieranymi bokami i parowozy typu Borsik i Kraus. W międzyczasie zbadano przylegające tereny należące do Rogoźnika i stwierdzono duże zasoby piasku dobrej jakości. Zbudowano więc zbiornik podsadzkowy na szybie „Alfons” o pojemności 500 m3 .
W roku 1926 zbudowano linię kolejową o dwóch torach z pola ”Rogoźnik do szybu „Alfons” długości 5 km. Transport piasku odbywał się trzema pociągami na trzy zmiany. W 1955r. transport piasku odbywał się wagonami typu „Szutrówki” o pojemności 12,6 m3. W 1948r. rozpoczęto urobek piasku na polu „Siemonia” a w miarę wyczerpywania się zasobów piasku na polu „Rogoźnik”. W tym też roku zaczęto transportować piasek w wagonach samowyładowczych typu ”Chrzanów” w składzie 20 wagonów. Z chwilą przejęcia nowych terenów o dużej ilości, dobrej jakości piasku na polu „Siemonia”, wydobycie systematycznie się zwiększało a odbiorcami stały się kolejno kopalnie: Czeladź, Czerwona Gwardia, Andaluzja, Julian i Rozbark o dobowej dostawie 8000 m3. Urobek dzienny zwiększał się z chwilą kiedy do wydobycia piasku zastosowano koparki typu Skoda 115, Skoda 6, Skoda 8 i Skoda 9. Wówczas pole piaskowe zostało przedłużone w kierunku wschodnim do źródeł Jaworznika, dalej do Góry Siewierskiej od strony prawej i Pomłynia nr2 od strony lewej do pól Twardowic. W tym czasie urobek piasku zwiększył się do 14 000 m3/dobę. Niebawem i te olbrzymie zasoby piasku uległy w roku 1959 wyczerpaniu (A. Szymczyk, 2011) i zaistniała konieczność szukania nowych zasobów. Znaleziono takie na polach Sączowa. Eksploatacja złoża odbywała się w kierunku Chechła, na północny zachód od pola ”Siemonia”. Piasek nadal transportowano po torze Siemonia - Rogoźnik do wymienionych wyżej kopalń. Wydobycie piasku na polu „Sączów” trwało tylko 3 lata. To jest do roku 1960. Następnie rozpoczęto wydobycie na polach Chechła, a w 1964r. na piaskowni „Gołonóg”, należącej do kopalni „Generał Zawadzki”.
Eksploatacja odkrywkowa należy do najdrastyczniejszych form ingerencji w środowisko. W miejscu odkrywki całkowitej zagładzie ulega biocenoza. Zmianie ulegają również stosunki wodne w obszarach przyległych do odkrywki. Polegają one zarówno na przekształceniu powierzchni hydrograficznej, jak i powstaniu leja depresji. W początkowym okresie eksploatacji złoża, kiedy surowce znajdują się powyżej zwierciadła wód podziemnych, do wyrobiska dopływają tylko wody opadowe oraz wody pochodzące ze spływu powierzchniowego. Z chwilą gdy spąg wyrobiska obniży się poniżej zwierciadła wód podziemnych, nastąpi ich wypływ i zalewanie wyrobiska. W celu zapewnienia bezpiecznych warunków eksploatacji, dopływająca do wyrobiska woda musi być z niego usuwana. Odwadnianie wyrobiska następuje albo na drodze grawitacyjnej poprzez sieć rowów i kanałów odwadniających, lub systemami pomp. Po zakończeniu eksploatacji zaprzestaje się pompowania wód, a napływająca do wyrobiska woda doprowadza do jego zalania, co w konsekwencji prowadzi do powstania zbiornika wyrobiskowego. W wielu przypadkach, w obrębie dużego wyrobiska, mogą powstawać zagłębienia, których spąg pozostaje wilgotny lub zatopiony; powstaje zbiornik wodny.
Wyrobiska po byłej piaskowni (pole Rogoźnik i pole Siemonia) stały się miejscem zwałowania materiałów odpadowych powstałych podczas wydobycia węgla kamiennego. Okoliczna ludność na zwałowiskach odzyskiwała spore ilości węgla, drewna odpadowego i złomu a nawet kamienia wapiennego używanego do budowy domów.
Do roku 1966 eksploatację piasku w piaskowni Siemonia prowadziło Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Kopalnia-Kuźnica Warężyńska.
Wielkopowierzchniowe obszary zdegradowane wymagały przywrócenia im wartości użytkowych. Wypracowano w tym celu szereg metod, w tym szeroko rozumianą rekultywację. Najczęściej dążono do przywrócenia obszarom zdegradowanym produktywności leśnej. Należy podkreślić, że nie wszystkie części piaskowni poddano zabiegom rekultywacyjnym. Na takich powierzchniach obserwuje się procesy naturalnej sukcesji ekologicznej oraz kształtowanie się układów biocenotycznych.
Profilowanie dna Zbiornika II :
Fot. z Kroniki Ośrodka Szkoleniowego w Rogoźniku - 1968r.
Odnowa środowiska na terenach popiaskowych jest procesem długotrwałym, wymagającym znacznych nakładów finansowych i dużego zaangażowania środków technicznych. Obowiązek rekultywacji spoczywa na przedsiębiorstwie, które doprowadziło do przekształcenia gruntów.
Zadaniem rekultywacji jest przywrócenie gruntom przekształconym wartości użytkowej przez wykonanie właściwych zabiegów technicznych, agrotechnicznych i biologicznych, umożliwiających właściwe ich wykorzystanie. Wyróżnia się dwa etapy rekultywacji: rekultywację techniczną (podstawową) i biologiczną. Rekultywacja techniczna obejmuje zespół prac inżynierskich polegających na właściwym ukształtowaniu rzeźby terenu wyrobisk popiaskowych, uregulowaniu stosunków wodnych oraz odtworzenia gleb metodami technicznymi. Natomiast rekultywacja biologiczna obejmuje cykle operacyjne, których celem jest wytworzenie, na wyrównanej powierzchni, warstwy glebowej sposobami stosowanymi w rolnictwie- takimi jak: uprawa mechaniczna gruntu, nawożenie oraz wprowadzenie mieszanek roślin próchnicotwórczych, głównie motylkowych i traw np.: łubinu, komonicy rożkowej, koniczyny białej, nostrzyka, przelotu pospolitego i innych. Po odpowiednim przygotowaniu gleby wprowadza się roślinność drzewiastą, spełniającą rolę zalesień przedplonowych. Zadrzewienia wyrobisk popiaskowych składają się przeważnie z gatunków drzew liściastych. Podstawowymi drzewami do zalesień przedplonowych są: olsza szara (Alnus incana) i czarna (Alnus glutinosa), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacja), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) oraz brzoza brodawkowata (Betula verrucosa). Również krzewy, jako rośliny pionierskie, dobrze spełniają funkcje zalesień docelowych. Dlatego też często na wyrobiskach popiaskowych sadzone są: oliwnik wąskolistny (Eleagnus angustifolia), rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides), wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina).
Najczęstszymi drzewostanami na piaskowniach są drzewostany olszowe, olszowo-brzozowe i olszowo topolowe z domieszką osiki, wierzby i jesionu. Na rodzaj i zakres prac rekultywacyjnych wpływa kierunek przyszłego zagospodarowania, ustalony w fazie przygotowawczej w oparciu o wyniki szczegółowych badań poszczególnych czynników warunkujących w przyszłości prawidłowość rozwiązań gospodarczych. Przepisy prawne wyróżniają następujące kierunki zagospodarowania: rolny, leśny, wodny, komunalny i przejściowy. W górnictwie piasków podsadzkowych podstawowym kierunkiem rekultywacji i zagospodarowania wyrobisk są kierunki: leśny i wodny.
Rekultywacja wodna polega na celowym uformowaniu skarpy i czaszy zbiornika, wybudowaniu niezbędnych obiektów hydrotechnicznych, uporządkowaniu i rekultywacji biologicznej oraz na rekreacyjnym zagospodarowaniu terenów przylegających do brzegów zbiornika.
Kierunki rekultywacji pól eksploatacyjnych piaskowni Siemonia po zakończeniu wydobycia.
|
Pola eksploatacyjne |
Okres rekultywacji |
Powierzchnia rekultywacji - ha |
Kierunek rekultywacji |
|
Rogoźnik |
1969-1972 |
144 |
wodny |
|
Siemonia |
1961-1964 1964-1976 |
180 355 |
leśny leśny, wodny, parkowy |
|
Jaworznik |
1959-1961 |
123 |
leśny |
W latach 1969-1970 w Planie Zagospodarowania Leśnego Pasa Ochronnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (LPO GOP), zaklasyfikowano obszar otaczający zbiorniki nr 1 i 2 w Rogoźniku do jednego z rejonów Leśnego Pasa Ochronnego nadając mu nazwę rejonu „Nr 9 Siemonia”. Obszar otaczający zbiornik wodny Nr 2 stanowi największy ośrodek wypoczynkowy w rejonie Nr 9 o funkcji leśno-wodnej. Teren ten jest użytkowany jako niezagospodarowany rejon rekreacyjny.
Badania nad zróżnicowaniem flory piaskowni Siemonia prowadzono w latach 1997-2007.
W piaskowni Siemonia rozpoznawcze badania florystycznych oraz siedliskowych uwarunkowań sukcesji roślinności prowadzone były przez A. Szymczyka (2001). Objęto nimi nie poddane rekultywacji fragmenty wyrobisk, gdzie zachodzi spontaniczna sukcesja roślinności. Analizą zostały objęte obszary położone w południowej i środkowej części pola piaskowego Siemonia oraz we wschodniej części pola Rogoźnik. Badania prowadzono na powierzchniach zlokalizowanych zarówno w obrębie podmokłych spągów wyrobisk jak i suchych skarp i wyniesień. Pominięto jedynie roślinność wodną i szuwarową związaną z brzegami zbiorników wodnych. Wykonano spis gatunków roślin naczyniowych na obszarze o łącznej powierzchni 36 ha. Zgromadzone dane florystyczne poddano analizom ekologicznym z wykorzystaniem pracy Zarzyckiego (2002). Analizowano następujące składniki: form życiowych Raunkiera, wymagań świetlnych, temperatury, trofii, zawartości humusu w podłożu oraz przynależność syntaksonomiczną poszczególnych gatunków (Matuszkiewicz 2008).
Piaskownia Siemonia położona jest we wschodniej części makroregionu Wyżyny Śląskiej, w obrębie mezoregionu Garbu Tarnogórskiego (Kondracki 2009). Według najbardziej rozpowszechnionego podziału Romera (1949) klimat omawianego obszaru zaliczany jest do klimatu Wyżyn Środkowych, krainy Śląsko-Krakowskiej. Duży wpływ na lokalny klimat ma tafla wody zbiorników wodnych i Góra Buczyna.
Na powierzchni około 40 ha we wschodniej części wyrobiska Rogoźnik i południowej oraz środkowej części wyrobiska Siemonia regeneracja biocenoz przebiegała samoistnie i na takich fragmentach prowadzone były badania. Główny element budowy geologicznej w sąsiedztwie piaskowni stanowią utwory plejstoceńskie i holoceńskie. Podścielone są one, odsłaniającymi się miejscami na powierzchni, utworami karbonu i triasu. Na obszarze piaskowni i w jej bezpośrednim sąsiedztwie występują także: wapienie, piaski, żwiry i iły pstrego piaskowca oraz wapienie i dolomity retu (Zieliński, 1960).
W wyniku przeprowadzonych badań nad florą roślin naczyniowych na obszarze piaskowni Siemonia stwierdzono występowanie 233 gatunków! Gatunki te reprezentowane są przez ponad 50 rodzin.
Najwięcej taksonów należy do następujących rodzin: złożonych (Asteraceae), traw (Poaceae), motylkowatych (Fabaceae), goździkowatych (Caryophyllaceae) oraz różowatych ( Rosaceae).
Spektrum biologiczne flory stanowią hemikryptofity - rośliny o pączkach odnowieniowych, znajdujących się na powierzchni ziemi lub tuż pod jej powierzchnią, które chronione są przed niekorzystnymi warunkami klimatycznymi (mróz, susza) przez ściółkę lub obumarłe resztki tych roślin. Należy do nich niemal połowa wszystkich gatunków roślin występujących w klimacie umiarkowanym. Zalicza się do nich trwałe lub dwuletnie rośliny rozetowe oraz rośliny, które przed zimą tracą pędy nadziemne, zachowując pączki odnawiające u podstawy obumarłych pędów.
Na badanym obszarze stwierdzono niewielki udział antropofitów – gatunków roślin obcych w naturalnej florze, które pojawiły się na danym obszarze w wyniku nieświadomej ingerencji człowieka. Stanowią one zasadniczą grupę roślin synantropijnych i są przeciwieństwem gatunków rodzimych, czyli spontaneofitom. Stwierdzono również, udział roślin ruderalnych - występujących samorzutnie w miejscach pozbawionych roślinności pierwotnej – na rumowiskach, wysypiskach, przydrożach.
Obecność wymienionych roślin wskazuje, że regeneracja fitocenoz na obszarze wyrobiska, które nie zostało poddane rekultywacji przebiegała w kierunku naturalnym.
W obrębie piaskowni Siemonia występują gatunki roślin objęte ochroną prawną:
1. Wroniec widlasty (Huperzia selago)
2. Widłak goździsty (Lycopodium davatum)
3. Skrzyp pstry (Equisetum variegatum)
4. Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia)
5. Goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe)
6. Tłustosz pospolity (Pinguicula vulgaris)
7. Kosatka kielichowa (Tofieldia calyculata)
8. Kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens)
9. Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine)
10. Kruszczyk błotny (Epipactis palustris)
11. Kukułka plamista (Dactylorhiza maculata)
12. Listera jajowata (Listera ovata)
13. Lipiennik Loesela (Liparis loselii)
14. Wyblin jednolistny (Halaxis monophyllos)
15. Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris)
16. Wilżyna bezbronna (Ononis arvensis)
17. Barwinek pospolity (Vinea minor)
18. Konwalia majowa (Convallaria majalis)
19. Kalina koralowa (Viburnum opulus)
20. Kruszyna pospolita (Frangula alnus)
(Szymczyk A., Rahmonov O., Parusel T., 2011)
Bogactwo gatunkowe roślin zależy od właściwości podłoża, charakteru sukcesji oraz oddziaływania czynników antropogenicznych. Biorąc pod uwagę bogactwo florystyczne kształtujących się w wyrobisku biocenoz oraz duży udział we florze gatunków chronionych i rzadkich należy zgodzić się z sugestiami badaczy (Czylok,1997; Czylok, 2008; Czylok, Szymczyk,2009), którzy postulują objęcie ochroną najcenniejszych florystycznie fragmentów wyrobisk (Szymczyk A., Rahmonov O., Parusel T., 2011).
Na wyrobisku po byłej piaskowni Siemonia” w wyniku rekultywacji powstał
Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy, obecnie Park w Rogoźniku.
Ciekawostka - Artykuł " Zielone płuca Zagłębia" w "Trybunie Robotniczej" z 27 maja 1971r. ( Z. Krzykawska)
---------------------------------------------------------------------
Piśmiennictwo:
Duchowski S., 2012- Uchronić od zapomnienia Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego, http://www.gwarkowie.pl/pliki/pmppw-122012-300.pdf
Jaroszewski W., 1985 – Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa
Kiełtyka E., 1974 – Plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego Ośrodka wypoczynkowego NR 2 w Rogoźniku, Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego Oddział ds. Planowania i Projektowania Miast i Wsi w Katowicach
Kasprzyk S., 1983 – Leśne zagospodarowanie piaskowni przemysłu węglowego na tle rekultywacji terenów poprzemysłowych w Polsce, Las Polski Nr 1 (949)
Kazimierowski P., 2001 - Koleje piaskowe i górnicze w Biuletynie Instytutu Rozwoju i Promocji Kolei, Rok I numer 53/2001, Warszawa
Molenda T., Błońska A., Chmura D., 2012 – Charakterystyka hydrograficzno-hydrochemiczna antropogenicznych mokradeł (na przykładzie obiektów w starych kopalniach), Inżynieria Ekologiczna Nr 29,2012
Nabrdalik J., 1963-1976 - Kronika Ośrodka Szkoleniowo Wypoczynkowego w Rogoźniku,
Szymczyk A., Rahmonov O., 2010 – Szata roślinna antropogenicznych cieków i stref wpływów wód w piaskowni Siemonia, Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych.
Zieliński A., 1960 - Profil osadów dyluwialnych w Siemoni w Homo Sapiens fossilis z Siemoni-Stęślicka Wanda, Polska Akademia Nauk, Zakład Antropologii, Materiały i Prace Antropologiczne, Wrocław, 1960
Materiał przygotowała Pani Zofia Krzykawska - 31.08.2013r.
(Współpraca - Pani Joanna Waler)
